Książki

Karpacki świat Bojków i Łemków. Roman Reinfuss. Fotografie
Anna Chudzik (red.)

Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2015

To zbiór ponad dwustu unikatowych zdjęć wykonanych przed II wojną światową przez znakomitego etnografa i znawcę sztuki ludowej – Romana Reinfussa. Zafascynowany kulturą Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny, badacz przez wiele lat dokumentował bogate tradycje kulturowe tych terenów. Podróżując z aparatem fotograficznym po ówczesnych, polskich Karpatach, badał – w oparciu o stworzoną przez siebie metodę badawczą – życie codzienne, obyczaje i kulturę mieszkańców Podkarpacia. Jego zdjęcia odznaczają się szczególną wartością dokumentacyjną, są nie tylko przedmiotem badań naukowych, ale też obiektem ekspozycji muzealnych. Reinfuss pokazywał świat Bojków i Łemków w sposób unikatowy – traktował ich teraźniejszość jako swoisty „zabytek dziejowy”. Szczególną uwagę poświęcał tym, którzy pozostawali wierni tradycji, dokumentując nie tylko obyczaje ludności, ale także zastaną architekturę budownictwa ludowego – uwieczniał chaty, kościoły, kapliczki, cmentarze, młyny itp. Książka jest wspaniałym świadectwem pracy badacza, któremu udało się poznać kulturę miejscowych górali. Oprócz zdjęć album zawiera także bogaty zbiór oryginalnych, archiwalnych dokumentów. Całość spuścizny ikonograficznej Reinfussa zdeponowana jest w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku – współtwórcy albumu. Karpacki świat Bojków i Łemków to ciekawa pozycja dla osób zainteresowanych kulturą, etnografią oraz szeroko pojętą „karpackością”, uwiecznioną na zdjęciach sprzed ponad pół wieku.

Muzyka wiejskich kapel z Podkarpacia
Jerzy Dynia

CIOFF, Warszawa 2015

Najnowszy, dwunasty tom prestiżowej serii wydawniczej Dziedzictwo Kulturowe opuścił drukarnię w listopadzie 2015 roku i jest poświęcony muzyce wiejskich kapel z Podkarpacia. Publikacja jest efektem wieloletnich badań Jerzego Dyni. Autor zebrał i opracował – grane przez kapele z regionów krośnieńskiego, przeworskiego, rzeszowskiego i lasowiackiego – okółki, tramelki, trampolki, kilka odmian polek, a także sztajerki, walczyki i oberki (w sumie ponad 100 melodii). Jerzy Dynia skupił się głównie na utworach instrumentalnych, które niezwykle rzadko pojawiają się w podobnych publikacjach. Przy każdym utworze znajduje się informacja, jaka kapela i z jakiego regionu wykonuje melodię, chodziło bowiem o to, aby nie doszło w przyszłości do przenikania muzycznego folkloru z określonego obszaru do innych. Rzeszowski dziennikarz i folklorysta (autor cyklu programów „Spotkanie z folklorem Telewizji Rzeszów) sięgnął po archiwalne nagrania z różnych źródeł słynnych i pamiętanych na Podkarpaciu kapel: Władysława Łobody, Józefa Dziedzica, Władysława Pogody, Stachów, Swatów, Trzcinicoków, a także z Albigowej, Siedleczki, Kamionki, Raniżowa, Grodziska Dolnego, Giedlarowej, Widełki i innych. Powstał w ten sposób dokument, który w przyszłości może być źródłem zanikającej wiedzy podczas tworzenia repertuaru następnych pokoleń muzyków ludowych oraz zespołów, które będą prezentować wiejską kulturę muzyczną w formie opracowanej artystycznie.

Bazyli Albiczuk. Ogrody
Agnieszka Mikszta (red.)

Muzeum Południowego Podlasia, Biała Podlaska 2015

Bazyli Albiczuk, nieprofesjonalny artysta z podlaskiej wsi Dąbrowica Mała, jest nazywany „podlaskim Nikiforem lub „polskim Celnikiem Rousseau”. Jego obrazy znajdują się w polskich i zagranicznych kolekcjach muzealnych oraz prywatnych. W tym roku mija 20 rocznica jego śmierci i z tej okazji Muzeum Południowego Podlasia poświęciło Albiczukowi wystawę oraz album-katalog. Zakochany w przyrodzie, swą twórczość postrzegał jako hołd jej składany. W 1965 roku stworzył pierwszy obraz z cyklu „Ogrody”, który od razu przyniósł mu zainteresowanie kolekcjonerów i badaczy. Cykl stanowił „odrodzenie” po przejściu ciężkiego załamania. „Specjalizacja”, jak to określał, męczyła go: „Nie tylko kwiaty ogrodowe, ale i przydrożne byliny też są piękne i miłe dla duszy. Nie tylko parki i ogrody, ale i samotne stare wierzby przydrożne lub grusze wśród pól wabią ku sobie” – pisał. Jego twórczości malarskiej towarzyszyły głębokie przemyślenia estetyczne i etyczne, które przez lata zapisywał. Obrazy, rysunki, szkice to gotowe projekty ogrodów, które przepełnione są zarówno roślinami szlachetnymi, jak i znanymi z wiejskich ogródków. Album ma przybliżyć odbiorcy nie tylko dokonania artystyczne Albiczuka, ale poprzez swoją konstrukcję i aranżację ma być przewodnikiem po ogrodzie artysty, po „wiejskim” ogrodzie, który znika z otaczającego nas krajobrazu kulturowego.