Folklor w ujęciu naukowym

Każdego roku oficjalne, uroczyste otwarcie Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu poprzedza sesja naukowa. 27.06 w czwartek w samo południe rozpoczęło się w sali SARP seminarium. "Folklor dzisiaj, jego wartości i formy promocji" - tytuł pojemny, więc wszystkie wypowiedzi zmieściły się w ramach tego tematu. Pierwszy referat zatytułowany "Wartości ustnej tradycji pieśniowej w sytuacji szczególnej" wygłosił prof. dr hab. Jan Stęszewski z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Dotyczył on tradycyjnej ustnej formy przekazu pieśni w obrębie lokalnej społeczności wiejskiej. Następne referaty w większości związane były z kazimierskimi festiwalami. Wypowiedź prof. dr hab. Jolanty Ługowskiej z Uniwersytetu Wrocławskiego - "Funkcje festiwali folkloru we współczesnej rzeczywistości kulturowej" dotyczyła próby wyodrębnienia funkcji festiwali na podstawie Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych oraz Międzynarodowego Festiwalu Ziem Górskich w Zakopanem. Program artystyczny tego ostatniego nastawiony jest na gusta i wyobrażenie odbiorcy o folklorze, odzwierciedlające stereotyp wsi spokojnej, wsi wesołej, ma charakter ludycznego festynu. Natomiast kazimierski festiwal jest skierowany głównie do ekspertów, ma przede wszystkim walory dokumentacyjne i poznawcze, wymogi publiczności odgrywają tu drugorzędna rolę. Prof. Ługowska zwróciła też uwagę na zróżnicowaną widownię Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych, którą można podzielić na fascynatów folkloru, "turystów" przyjeżdżających na kilka godzin oraz młodzież, którą przyciąga festiwalowa atmosfera. Prelegentka zauważyła też wpływ ocen i sugestii jury, a także sformułowań regulaminu na kształtowanie się repertuaru wykonawców festiwalu. Prowokacyjne stwierdzenie prof. Jerzego Bartmińskiego o likwidacji jury otworzyło dyskusję, która trwała aż do przerwy. Po godzinie wrócono do obrad. Okolicznościowy referat "Kazimierskie święto pieśni i muzyki ludowej po raz trzydziesty" przedstawił ze zwykłą sobie swadą prof. dr hab. Jerzy Bartmiński. Jako etnolingwista sporządził on "poczet bohaterów festiwalu" i podręczny słowniczek festiwalowych słów kluczowych, do których należą: lud, żywioł, folklor, pieśń, pomysłodawcy i organizatorzy, autentyzm, a także funkcje festiwalu (poznawcza, dowartościowanie wykonawców, promocja folkloru). Profesor zauważył też dwie nowe role jakie zaczyna spełniać festiwal: ekologiczną oraz miejsca spotkań różnych pokoleń, środowisk społecznych, nurtów i orientacji. Szczególnie ciekawe były rozważania prof. Bartmińskiego na temat autentyzmu folkloru, które to sformułowanie ostatnio straciło na znaczeniu. Ten interesujący i bardzo przejrzysty referat został zamieszczany w wydawnictwie okolicznościowym "XXX Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych" i do zapoznania się z nim wszystkich gorąco zachęcam. Czwarta wypowiedź mgr Heleny Weremczuk, zastępcy dyrektora WDK w Lublinie zatytułowana "Rola Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w odkrywaniu wartości folkloru" poświęcona była roli festiwalu w odkrywaniu i kształtowaniu kultury ludowej w oparciu o etapy ewolucji regulaminu i założeń programowych festiwalu. Trudno dziś uzmysłowić sobie, że ten najbardziej purystyczny festiwal dopuszczał występy zespołów stylizowanych czy kapel podwórkowych, a obecna forma festiwalu powstała po 10 latach okresu "błędów i wypaczeń" jak określiła Helena Weremczuk pierwszą dekadę istnienia festiwalu.

Seminarium zakończył referat Marii Baliszewskiej - Kierownika Radiowego Centrum Kultury Ludowej zatytułowany "Promocja folkloru w Polskim Radiu". Poruszyła w swej wypowiedzi nie tylko problem zasygnalizowany w tytule, ale też wiele spraw związanych z kulturą i muzyką ludową, które są bardzo bliskie środowisku folkowemu. Starała się odpowiedzieć na pytania: jaki jest cel promocji muzyki ludowej, jakimi środkami tę muzykę promować i chyba najważniejsze - co promować. Należy podkreślić, że w tym referacie sformułowanie "folk" i to w pozytywnym znaczeniu po raz pierwszy zaistniało w tak szacownym gronie, widzącym w tym nurcie zagrożenie dla folkloru.

Spostrzeżenia Marii Baliszewskiej zastrzegającej się "Nie jestem naukowcem, jestem etnomuzykologiem i dziennikarzem. Jest to moja perspektywa, perspektywa radiowca, która nie musi się pokrywać z punktem widzenia uczonych" były tak trafne, zgodne z rzeczywistą sytuacją polskiej kultury ludowej, (o czym nie wszyscy zdają się pamiętać), że pozwolę sobie na przytoczenie obszernych fragmentów jej referatu w następnym numerze czasopisma. Mam nadzieję, iż po tej wypowiedzi etnografowie spojrzą życzliwszym okiem na młodych entuzjastów folku.

Skrót artykułu: 

Każdego roku oficjalne, uroczyste otwarcie Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu poprzedza sesja naukowa. 27.06 w czwartek w samo południe rozpoczęło się w sali SARP seminarium. "Folklor dzisiaj, jego wartości i formy promocji" - tytuł pojemny, więc wszystkie wypowiedzi zmieściły się w ramach tego tematu. Pierwszy referat zatytułowany "Wartości ustnej tradycji pieśniowej w sytuacji szczególnej" wygłosił prof. dr hab. Jan Stęszewski z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Dotyczył on tradycyjnej ustnej formy przekazu pieśni w obrębie lokalnej społeczności wiejskiej. Następne referaty w większości związane były z kazimierskimi festiwalami.

Dodaj komentarz!