Początek wiosny jak zawsze obfitował w spotkania naukowe, także te poświęcone kulturom tradycyjnym. W tym roku Krajowe Seminarium Etnomuzykologiczne celebrowało swój pierwszy jubileusz w ramach Instytutu Muzykologii UW, organizując dwudniowe obrady na temat przemian zachodzących w kulturze ludowej w obliczu współczesności. Problematyka ta nie jest nowa – jednak zawsze aktualna, bowiem jak powiedział Heraklit z Efezu, „jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana”.
Seminarium otworzyła prof. dr hab. Bożena Muszkalska wykładem E pluribus unum. Muzyka w dialogu międzykulturowym. Dzięki niemu autorka wprowadziła słuchaczy w zagadnienia związane z różnorodnymi perspektywami badawczymi, przyjmowanymi wobec zmieniającego się świata kultury. Kolejni uczestnicy seminarium pogłębiali tę tematykę w ramach case studies.
Niemal połowa występujących koncentrowała się na sytuacji w Polsce lub z Polską związanej. Dobrym przykładem może być referat dr Agaty Kusto Przemiany muzycznej kultury ludowej w okresie PRL. Przypadek Lubelszczyzny, uwzględniający jakościowy aspekt przemian kulturowych. O Religijnej tradycji muzycznej i jej przemianach opowiadała dr Kinga Bogacz. O przemianach repertuaru wokalnego z pogranicza polsko-białorusko-litewskiego mówiła z kolei autorka tego tekstu. Sporą dawkę przykładów współczesnej twórczości ludowej oferował referat Piotra Dorosza Współczesne melodie i teksty pieśni dożynkowych na przykładzie repertuaru z okolic Cegłowa (wsch. Mazowsze).
Współczesnym przekazom tradycji ludowych były poświęcone wystąpienia m.in. Eweliny Chatłas Między formalną a nieformalną transmisją muzyki tradycyjnej: proces przekazu tradycji muzycznej na przykładzie dudziarzy wielkopolskich oraz Katarzyny Wińskiej Gurunkalava – nauka w domu guru. Tradycyjne metody edukacji muzycznej we współczesnych Indiach.
Indie nie były jedynym krajem, do którego zapuścili się polscy badacze. O związkach world music z kształtowaniem się tożsamości diaspor opowiadał dr Łukasz Smoluch. O konkretnych przykładach mówili m.in. dr Joanna Dziadowiec – o niematerialnym dziedzictwie muzycznym współczesnej Chorwacji; Maria Patrycja Wacławik – o tradycyjnej muzyce japońskiej w kontekście wielokulturowości w Kanadzie; Karina Polischuk – o tradycyjnej kulturze i współczesnej twórczości ludowej w ukraińskim Donbasie; Maria Szymańska-Ilnata – o „nowoczesnej muzyce tradycyjnej” z regionu Minangkabau na Sumatrze Zachodniej; czy wreszcie Agnieszka Jeż – która omówiła temat choreologiczny, dotyczący fenomenu tańca w Izraelu w obliczu przemian społecznych i politycznych w XX w.
Seminarium to zawsze okazja do gorących dyskusji i głębszej refleksji. Takie towarzyszyły np. referatom dra Jacka Jackowskiego o nagraniach polskiego folkloru muzycznego z lat 1945-1950 czy Zofii Hołubowskiej o roli archiwów i prawach własności. W ramach dyskusji w ślad za prof. Janem Stęszewskim postulowano, by ponownie przeprowadzić scentralizowane badania folkloru muzycznego. Tradycją seminarium są też warsztaty, towarzyszące sesjom naukowym – w tym roku gwoździem programu była nauka śpiewu kurpiowskiego z Genowefą Lenarcik. Charakterystyczny, bardzo niski, donośny głos z „kulasikami”, charyzma i energia śpiewaczki sprawiają, że i starsi, i młodsi adepci szybko łapią z nią kontakt, chętnie ucząc się repertuaru jej rodziny, rodu Brzozowych. Otwartość pani Genowefy na nowości i fuzje jest świetnym przykładem funkcjonowania tradycji we współczesności.
Ubiegły rok był szczególnie bolesny dla kultury ludowej: odeszli profesorzy Jan Stęszewski, Roderyk Lange i Grażyna Dąbrowska. Pamięć o nich towarzyszyła jubileuszowemu seminarium. Jednak nieustające zainteresowanie badaniami nad kulturą ludową pozwala na odrobinę optymizmu. W realiach współczesnego świata kolejne wyzwania podejmuje piąta generacja polskiej etnomuzykologii, o której na zakończenie opowiedział dr hab. Tomasz Nowak.
Anastasiya Niakrasava
wokalistka i badaczka kultur ludowych. Dyplomowana cymbalistka i dyrygentka chórów ludowych (Mińsk, Białoruś), absolwentka muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, a obecnie doktorantka w Zakładzie Etnomuzykologii. Interesuje się Grodzieńszczyzną.
fot.: P. Dahlig
Początek wiosny jak zawsze obfitował w spotkania naukowe, także te poświęcone kulturom tradycyjnym. W tym roku Krajowe Seminarium Etnomuzykologiczne celebrowało swój pierwszy jubileusz w ramach Instytutu Muzykologii UW, organizując dwudniowe obrady na temat przemian zachodzących w kulturze ludowej w obliczu współczesności. Problematyka ta nie jest nowa – jednak zawsze aktualna, bowiem jak powiedział Heraklit z Efezu, „jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana”.